مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور ایران، در کنفرانس «انجمن دفاع از حقوق بشر آذربایجان ـ ارک» در ژنو، وضعیت بحرانی خوزستان (اقلیم اهواز) و نابودی تالاب هورالعظیم را نمونهای آشکار از بیعدالتی زیستمحیطی در ایران دانست. وی هشدار داد که فعالیتهای صنعتی و توسعهای مانند استخراج نفت، ساخت جاده در میان تالابها و ورود پسماندهای خطرناک به آب و خاک باعث کاهش تنوع زیستی و افزایش خطر آتشسوزی و سیل شده است و زمینهای کشاورزی این منطقه با شوری شدید مواجه شدهاند.
وی با اشاره به سایر مناطق ایران گفت که دریاچه ارومیه طی دو دهه اخیر ۹۸ درصد از حجم خود را از دست داده و این بحران نه تنها محیط زیست بلکه حقوق اساسی جوامع محلی از جمله حق آب، بهداشت و شیوههای سنتی زندگی را تهدید کرده است. همچنین جوامع کرد در سنندج و مریوان با ضعف در پیشگیری و واکنش اضطراری مواجهاند و برخی مدافعان محیط زیست جان خود را از دست دادهاند.
ساتو به مشکلات مردم بلوچ در سیستان و بلوچستان اشاره کرد که خشکسالیهای طولانی و سیلابهای مخرب همراه با مدیریت ضعیف آب و تنشهای فرامرزی، باعث تخریب تالابها و ایجاد طوفانهای گرد و غبار شده است. همچنین ترکمنصحرا با چالشهای زیستمحیطی خاص و حاشیهنشینی و نمایندگی محدود در تصمیمگیریها روبهرو است.
در این کنفرانس مستند «کودکان دریاچه» ساخته محمد علیمرادی به نمایش درآمد که زندگی ده ساله ساکنان روستای زینَتلی در کنار دریاچه ارومیه را روایت میکند و بر قربانیان خشک شدن این دریاچه تأکید دارد. نمایندگان دولتهای آلمان، بلژیک، دانمارک، اتریش، هندوستان و کاستاریکا و سازمانهای غیردولتی نیز پیامدهای انسانی و زیستمحیطی خشک شدن دریاچه ارومیه و مناطق مختلف ایران را نتیجه مستقیم سوءمدیریت و سیاستهای نادرست مقامات جمهوری اسلامی دانستند.
نمایندگان سازمانهای حقوق بشری کارون ، ترکمنصحرا و پلتفرم اروپایی آذربایجانیهای ایران نیز در این نشست به زوایای مختلف تغییرات اقلیمی و بحران محیط زیست در مناطق ایران پرداختند.